image/svg+xml

Van ribbe tot polderland, een monument

Verhaal

Van ribbe tot polderland, een monument

Plaatje bij verhaal: 33.3.jpg

Geen stukje grond is er te vinden waar mensen niet in hebben gewroet in het land van Vollenhove. Grote stukken veen werden afgegraven, dijken gelegd, grond verplaatst en greppels gegraven. Alles met het doel het gebied leefbaarder te maken voor de mensen die er woonden. Zo werd onze regio gevormd tot het gebied zoals we het nu kennen. Goed toegankelijk, met wegen, paden en huizen die nu droog blijven bij hoog water of aanlandige wind. Een gebied met een prachtige natuur van riet, ruigten en houtopslag. Een gebied, ideaal voor een vakantiebestemming en velen verkennen het gebied op de fiets of te voet: een lust voor het oog! Een monument in Scheerwolde getuigt van de geleverde inspanningen in het verleden om ons gebied te maken tot wat het nu is.

Als we het gebied goed bekijken vinden we nog de ribbenstructuur terug in de inmiddels drooggelegde polders van het wroeten in het niet eens zo verre verleden. Ribben, repen veen met de oorspronkelijke deklaag, die dienden als legakker om de laatste trek turf op te drogen te leggen. Zetwallen werden opgestapeld in het midden van de trekgaten. De bovengrond, die eerst afgegraven moest worden voordat de veenlaag bloot kwam te liggen, werd hiervoor gebruikt. Die kon weer als weidegrond dienen. Het veenpakket was dik en van goede kwaliteit. Twee tot drie meter was geen uitzondering. De onderliggende zandlaag vormde de bodem van het veen. op zich was dit kale onvruchtbare grond. Het hoogteverschil tussen de ribben en de zandlaag was groot. Om te voorkomen dat de diepe voren in het land volstroomden met water werden dijken aangelegd en kwamen er sluisjes en molens in het land.

Andere stukken veranderden in plassen en boden de visser enkele jaren een goede bron van inkomsten. Zodra de verlanding inzette was er niet meer door de waterplanten heen te roeien. De rietteler nam de bedrijvigheid over. Bij hevige storm sloegen de soms smalle ribben weg en had het water vrij spel om grote delen blank te zetten. Er werd in het voorjaar door de bewoners van het gebied met spanning uitgekeken wanneer de wind aflandig werd zodat de gemaaltjes het gebied weer begaanbaar konden maken. De verveners konden dan weer aan het werk en de boeren konden het vee weer op de akkers laten grazen. De kinderen konden weer over de verhoogde delen land naar school lopen. Het leven hernam zijn bedrijvigheid.

Zo'n veenpakket is niet onuitputtelijk en de vraag naar turf nam in de loop der jaren ook af. Aan het einde van de 19de eeuw vertrokken vele verveners naar andere streken. De bevolking nam af en de bestaansmiddelen raakten uitgeput. De strijd tegen de elementen begon zijn tol te eisen. Om het tij te keren werd van Rijkswege besloten om het gebied in te polderen. Vele plannen werden gemaakt en weer van tafel geveegd. Het duurde tot 1920 voordat er daadwerkelijk een inpolderingsplan ter realisering gestart werd. Het Rijk, de Provincie en het Waterschap hadden hiervoor een samenwerkingsverband opgericht: Ontginningsmaatschappij Land van Vollenhove.

In 1988 is op 1 juli een monument geplaatst in het in 1952 gebouwde dorp Scheerwolde. Dit monument is er gekomen om drie jubilea te vieren. Ten eerste omdat er ongeveer 60 jaar eerder de ontginning van het Land van Vollenhove begon. De tweede reden was dat 50 jaar eerder de eerste pioniers in dit gebied zich vestigden met een proefveld om te kijken of er voldoende bestaansrecht mogelijk was. Ten derde was het 35 jaar terug dat de toenmalige koningin Juliana het dorp Scheerwolde opende.

Het monument is ontworpen door Teun Schuurman uit Vollenhove. Het materiaal werd ter beschikking gesteld door Scheepswerf Huisman. Hier werd het ook vervaardigd door de medewerkers. De heer W. Alves en collega's voerden het werk uit. Het metselwerk van de sokkel werd uitgevoerd door de bouwcombínatie N.W. Hoek, de firma Klaver gaf het geheel de aluminium kleur. Met recht kan dus worden gezegd dat velen zich betrokken voelden bij de realisatie van dit monument. Een monument dat de ontstaansgeschiedenis van het gebied symboliseert.

In de sokkel bevinden zich twee groepen gresbuizen. Dat zijn de duikers die de verschillende polders verbinden en de diverse eigendommen doorkruisen van Provincie, Domeinen en Gemeenten. De gemalen zorgen voor de gewenste waterbeheersing. De ontginningsmaatschappij Land van Vollenhove kon in 1928 beginnen met de inrichting van het land en dat is op de sokkel weergegeven. Het Rijk, de Provincie en het Waterschap hadden hiervoor in 1920 de handen ineengeslagen. Het doel was om de uitgeveende gronden aan te kopen, droog te leggen en te ontginnen. Verticaal op het monument staat de peilschaal gesymboliseerd. De opzet was om in totaal 6600 ha. te ontginnen. Het waterpeil heeft een grote invloed gehad op de plannen tot ontginning van het gebied. Heden bepaalt het waterpeil de mogelijkheden voor de akkerbouw, de veeteelt en het natuurbeheer. Halverwege de peilschaal is het maaiveld van + 1.20 m - N.A.P. (Normaal Amsterdams Peil). Een talud in het midden van het monument staat voor het graven van sloten en tochten tot + 3 m - N.A.P. en het bouwen van gemalen. Hierdoor kon het gebied tot ontginning worden gebracht. Dit alles moest gerealiseerd worden door de vele handen van circa 1500 werklozen die hier te werk werden gesteld. Met de schop, het algemeen gebruikte werktuig, werden grond en bagger verzet. De armen staan voor de drie samenwerkende instanties.

Het monument is nu opgenomen in het vierde deeltje van de reeks 'kunst en cultuur', uitgegeven door de gemeente Steenwijkerland.

Dit artikel, van de hand van Marijke Traast-Bos, is eerder gepubliceerd in Kondschap nr. 3 september 2009. Kondschap is het tijdschrift van Cultuurhistorisch Centrum Land van Vollenhove.

Auteur:Marijke Traast-Bos
Trefwoorden:Scheepswerf huisman, Veen, Turf, Scheerwolde, Zetwallen, Ribben, Ontginning, Overijssel ontgonnen
Personen:Teun Schuurman, W. Alves, marijke traast-bos
Periode:1928-1988
Locatie:Vollenhove
Thema's:Overijssel ontgonnen

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.