image/svg+xml

Tien kleine bakkertjes in Vollenhove

Verhaal

Tien kleine bakkertjes in Vollenhove

Plaatje bij verhaal: piet_de_bakker_vollenhove.png

In het midden van de twintigste eeuw telde Vollenhove een fors aantal bakkerijen. Intrigerend is de bakkersgilde-aanduiding op één van de panden. Velen vroegen zich af hoe er zoveel bakkers naast elkaar hun brood konden verdienen. Uiteindelijk verloren de meeste ambachtelijke bakkerijen de strijd met de fabriekbakkers. In Vollenhove wist één bakkerij zich met succes te handhaven tot op de dag van vandaag: bakkerij Houtsma, inmiddels de derde generatie.

Tien kleine bakkertjes

In het midden van de twintigste eeuw telde Vollenhove een fors aantal bakkerijen. In het boekje ’t Schuttegien van Wim Willemsen en Jan Wester, uitgebracht in de jaren 1980 als onderdeel van een reeks boekjes over Vollenhove en omgeving worden ze genoemd. Bij gesprekken in het CHC Land van Vollenhove over dit onderwerp kwamen diverse herinneringen naar boven: veel ouderen konden er nog wat over vertellen. Intrigerend is de bakkersgilde-aanduiding op één van de panden. Velen vroegen zich af hoe er zoveel bakkers naast elkaar hun brood konden verdienen. Uiteindelijk verloren de meeste ambachtelijke bakkerijen de strijd met de fabriekbakkers. In Vollenhove wist één bakkerij zich met succes te handhaven tot op de dag van vandaag: bakkerij Houtsma, inmiddels de derde generatie.

Ik ging aan de slag om zoveel mogelijk historie rond deze bakkers naar boven te halen. Voor de bakkers uit de twintigste eeuw kon ik terecht bij het HCO in de archieven van de Kamer van Koophandel. In het archief van de gemeente Steenwijkerland vond ik informatie uit de aangevraagde hinderwetvergunningen – voor ovens en vooral voor elektrisch aangedreven machines zoals deegkneders. Verder kon ik van een aantal mensen uit eigen mond de historie optekenen, en kreeg ik van nazaten foto’s aangereikt.

Voor de vroegere geschiedenis kon ik gebruik maken van wat ik al eerder voor mijn website had verzameld uit diverse geschreven bronnen. Dat vormde dan het startpunt voor genealogisch onderzoek, waarbij gebruik gemaakt kon worden van het feit dat een beroep als bakker vaak werd vermeld bij een geboorte / doop, huwelijk of overlijden. Uiteindelijk heb ik ook die vermeldingen gebruikt uit het burgerboek van Vollenhove, zodat er ook een beeld kon worden gevormd van de bakkers in de 15e tot en met 17e eeuw. Interessant was het reglement van het bakkersgilde van Vollenhove uit 1682, waarvan ik een afschrift vond in het archief van de stad Steenwijk. Voor afbeeldingen heb ik ruim gebruik gemaakt van de beeldbank van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.

Zo kwam ik tot tien bakkerijen, waarvan er steeds meerdere naast elkaar hebben bestaan. In de periode die de aanleiding vormde voor mijn onderzoek waren er dat acht tegelijkertijd: Dragt, Post, Lassche, Kwast, Nijenhuis, Bron, Van Doesburg en Kamphuis.

De bakkers waren verspreid over de stad, met als verste collega’s de bakkerij aan de Voorpoort en op de hoek Bentstraat/Kerkstraat. Al in de 17e eeuw was er ook aan het Hollandse Plein een bakkerij, ik heb drie en mogelijk vier opeenvolgende bakkers gevonden. De andere bakkers in de Kerkstraat kwamen en gingen, waarbij die in het pand Kerkstraat 22 vermoedelijk het langst heeft gefunctioneerd. Helaas kon ik het verband met een bakker in het pand in het jaar van de gevelstenen (1669) niet leggen, en daarmee ook niet het mysterie oplossen van de gevelsteen die een duivekater zou kunnen voorstellen – het symbool van een luxe bakkerij (vooral in Noord-Holland).

Bijzonder is dat sommige bakkers hun beroep in combinatie met dat van boer uitoefenden, met name Driezen en Van Doesburg deden dit. De andere bakkers hadden meestal wel één of twee varkens – voor het oude brood, op veel plattegronden van bakkerijen komt ook een stal voor.

Tot slot heb ik me verdiept in de oorsprong van de amulet, de specialiteit van bakker Hendrik Jaap van Doesburg, de laatste bakker in het pand Kerkstraat 22. Ik leg het verband met de duivekater, op basis van het uiterlijk – en vanwege de eerder genoemde gevelsteen.

De in het nog uit te brengen boekje (56 bladzijden) beschreven bakkerijen zijn:

  1. Voorpoort, splitsing Kerkstraat – Bisschopstraat: Maaskamp – Hennink – Leeuw - Kwast – Houtsma (verplaatst naar Kerkstraat 70), nu kledingwinkel ‘Voorpoort’
  2. Kerkstraat, hoek Bentstraat: Van Gulik -  Driezen – Dragt – Leeuw – Krooshof – De Vries (& De Jong) – De Vent – Harsevoort, later Wereldwinkel, nu kantoor
  3. Kerkstraat 22, Voerman - Van Doesburg, nu woonhuis
  4. Kerkstraat 27, hoek Van Baaksteeg: Vis – Post (afgebroken, nu woonhuis)
  5. Kerkstraat 30, Appie Lassche (nu woonhuis)
  6. Kerkstraat 72, Hopman – Guijking, later kruidenier, nu woonhuis
  7. Kerkstraat 73, De Boer (‘de Bubs’), later groentewinkel en cadeauwinkel, nu woonhuis
  8. Visserstraat 27, De Lange - Lieffert Nijenhuis (nu woonhuis)
  9. Visserstraat 30, Hilbert Bron (afgebroken, nu woonhuis)
  10. Bisschopstraat 57, Kamphuis – Bening (nu woonhuis)

Henk van Heerde, Vollenhove

Trefwoorden:Bakkerij, Bakker, Bakkerijen, Duivekater
Personen:Van Doesburg, Houtsma
Periode:1669-2015
Locatie:Vollenhove
Thema's:Verdwenen beroepen in Overijssel

Reacties

Geachte heer Leeuw, Dank voor uw ractie. Wij zijn altijd geinteresserd in gegevens, foto''s of ander materiaal voor onze collectie. Vanaf 1 april is het CHC weer open voor publiek (wo-zo; 13.00 tot 17.00 uur) Wanneer u materiaal heeft kunnen wij kijken of dit geschikt is om in onze collectie te worden opgenomen. Met vriendelijk groet; John Assink
Algemeen door anoniem op 28 Mar 2015 om 14:17:34

interessant artikel. Naast de tien bakkers in Vollenhove waren er ook nog een aantal in Ambt Vollenhove (St. Jansklooster /Heetveld)
Algemeen door anoniem op 22 Mar 2015 om 17:56:18

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.