image/svg+xml

Pieter Visscher, Hoofdchirurgijn op Ceylon

Verhaal

Pieter Visscher, Hoofdchirurgijn op Ceylon

Plaatje bij verhaal: pieter_visscher2.png

Pieter Visscher, Hoofdchirurgijn op Ceylon

In het tijdschrift 'Gens Nostra', jaargang 57 wordt in het register van benoemingen bij de VOC de naam Pieter Visscher uit Vollenhove aangetroffen. Pieter Visscher was hoofdchirurgijn en kreeg op 20-6-1692 zijn eerste benoeming. In 1701 wordt zijn naam opnieuw genoemd. Mogelijk betreft het een herbenoeming, of de bevordering van chirurgijn tot hoofdchirurgijn. Er staat geen plaats bij, maar in die tijd was Colombo de hoofdplaats van de VOC op Ceylon. Nu is Colombo nog steeds de hoofdstad van het eiland dat nu Sri Lanka is. Colombo zal de logische plaats zijn voor de vestiging  van een hoofdchirurgijn. De kust en de havenplaatsen van het eiland Ceylon werden destijds beheerst door de Nederlanders van de VOC (Verenigde Oostindische Compagnie). Het eiland Ceylon was een belangrijke producent van koffie en specerijen, daarnaast werd ook thee verbouwd. De Nederlanders hadden de Portugezen van Ceylon verdrongen en waren sindsdien de belangrijkste handelspartners van de inlanders en de koning van Kandy.

 

 

 

Chirurgijn

De chirurgijnen-heelmeesters hadden als taak het behandelen van uitwendig zichtbare letsels, de steek- en schotverwondingen, de abcessen, de breuken enz. Daarbij hadden ze hulpmiddelen als het lancet, pincetten, tangetjes en sondes. In opdracht van doctoren deden zij ook het aderlaten. De verdiensten van een chirurgijn waren niet zo hoog, gemiddeld 850 gulden per jaar. Dat was aanzienlijk minder dan de academisch geschoolden zoals bijvoorbeeld predikanten (1600 gulden) en juristen als notarissen (1300 gulden) advocaten (2150 gulden ) en procureurs (2750 gulden).

De opleiding tot chirurgijn was strak gereguleerd in een gildensysteem. Het was een opleiding waarbij een leerling-chirurgijn het vak in de praktijk leerde bij een meester-chirurgijn. Veel kennis moest in de praktijk worden aangeleerd.

 

Chirurgijns in Vollenhove

Bovengenoemde Pieter Visscher was afkomstig uit Vollenhove. Als hij in 1692 benoemd wordt tot chirurg op Ceylon, zal hij waarschijnlijk tevoren bij een van de te Vollenhove gevestigde chirurgijns in opleiding zijn geweest.

 

 

In de periode vóór het jaar 1692 waren in Vollenhove onder andere de volgende chirurgijns werkzaam: Bastiaan Stellingwerf, Arnoldus Coops en Abraham de Gooijer. Daarnaast zijn ook Harmen Heijdenrijk Vos en Otto Meijlink chirurgijn geweest, echter van hen is bekend dat zij overleden waren in resp. 1682 en 1680.

1. De chirurgijn Bastiaan Stellingwerf was in 1681 burger van de stad Vollenhove geworden, samen met zijn kinderen.

2. De chirurgijn Arnoldus Coops was in 1684 te Vollenhove getrouwd met Hendrina Canneveldt, hun kinderen waren Tijmen 1685, Hendrik 1686, Everhardina 1689 en Tijmen 1690; Arnoldus Coops was zowel chirurgijn als procureur.

3. De chirurgijn Abraham de Gooijer was getrouwd met Wendelije Hendriks Visscher; en was in 1659 burger van de stad geworden.

4. De chirurgijn Harmen Heijdenrijk Vos was getrouwd met Jantje Claes. Hij was naast chirurgijn ook barbier. In 1682 was hij reeds overleden, zijn nagelaten boedel bleek 'desolaat' en zijn kinderen waren in het weeshuis opgenomen.

5. De chirurgijn Otto Meijling was in 1664 als chirurgijn bij het Antoniusgasthuis in Vollenhove aangesteld. Hij bleek in 1680 te zijn overleden. Nadien werd daar geen chirurgijn meer aangesteld (zoals bleek in 1688).

Bij deze laatste twee genoemde chirurgijns zal Pieter Visscher, geb. 1669, niet in opleiding zijn geweest, hij was 13 resp. 11 jaar toen ze overleden.

 

Pieter Visscher

Pieter Visscher die in 1692 als hoofdchirurgijn in dienst komt bij de VOC op Ceylon. Hij is zeer

waarschijnlijk de zoon van Bartelt Karsten Visscher en Willempje Pieters. Pieter is genoemd naar zijn

grootvader van moeders kant, Pieter Helprigs. De vader van Pieter is Bartelt Visscher, deze was kleermaker te Vollenhove. Bartelt Karsten Visscher en Willempje Pieters zijn in 1668 in Vollenhove

getrouwd, op 25-8-1669 wordt Pieter gedoopt. Hij heeft zijn jeugd in de Kerkstraat doorgebracht waar zijn ouders woonden. Na het overlijden van zijn moeder (voór 1676) en zijn vader in 1680 werd hij wees. Zijn tweede moeder Anna Coops trouwde in 1681 opnieuw met Lambedus van Setten. Van Setten kwam uit een familie met medici. Zo'n beroep zal Pieter Visscher mogelijk ook wel gewild hebben.

Maar Pieter werd chirurgijn. Pieter Bartelts Visscher had uit de nalatenschap van zijn vader en moeder bij testament in 1680 geld (1 .525 car. gulden) en land (3,5gie land uiterdijk gelegen) gekregen. Dat zal vast voldoende zijn geweest voor een opleiding voor chirurgijn.

 

Naar Ceylon

Pieter Visscher was in 1692 23 jaar. We weten niet of-hij getrouwd was, in Vollenhove is geen huwelijk gevonden. Hij heeft zich aangemeld bij de VOC. Bij de VOC was overzee misschien meer gelegenheid voor promotie. In ieder geval werd Pieter Visscher hoofdchirurgijn. In 1710 werd hij opgevolgd door Dirk Berghuys afkomstig uit Horstmeyer.

 

Hoofdchirurgiins op Ceylon 1692-1795

- 1692 Pieter Visscher, Vollenhove

- 1710 Dirk Berghuys, Horstmeyer

- 1737 Sander 's Heerenberg, Den Haag

- 1745 Johan Salomon Foerster, Hoorn

- 1785 Dirk Haytink, Deventer

 

Tekst van H.D.J. Krikke, afkomstig uit Kondschap september 2007

Trefwoorden:Chirurgijn, Ceylon, Vollenhove, VOC, Hoofdchirurgijn
Personen:Pieter Visscher, Bastiaan Stellingwerf, Arnoldus Koops, Abraham de Gooijer, Harmen Heijdenrijk Vos, Otto Meijling, Willempje Pieters, Bartelt Visscher, Anna Coops, Dirk Berghuys, Sander 's Heerenberg, Johan Salomon Foerster, Dirk Haytink
Periode:1692-1795
Locatie:Vollenhove

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.